درمان لکه‌های ماه گرفتگی (خورشیدگرفتگی) و خال‌های مادرزادی

خال مادرزادی، به خال‌هایی گفته می‌شود که از بدو تولد وجود دارد یا پس از مدت کوتاهی (معمولا دوماه) پس از تولد ایجاد می‌شود.  متخصصین پوست، خال‌های مادرزادی را به دو دسته اصلی تقسیم می‌کنند: خال‌های عروقی و خال‌های رنگدانه‌ای.

انواع خال‌های مادرزادی

دو نوع خال مادرزادی وجود دارد: خال‌های عروقی و خال‌های رنگدانه‌ای.

خال‌های رنگدانه‌ای

این خال‌ها زمانی ایجاد می‌شوند که میزان رنگدانه‌ها در یک ناحیه از پوست بیشتر است. این خال‌ها اکثرا به شکل نقاط یا لکه‌هایی روی پوست مشخص هستند. انواع خال‌های رنگدانه‌ای عبارتند از:

خال‌های سیاه (لک‌های مادرزادی، خال مودار، خال گوشتی)

خال‌هایی که از زمان تولد روی پوست فرد وجود داشته باشد خال‌های مادرزادی نامیده می‌شوند و گاهی افراد به این خال‌ها، خال زیبایی می‌گویند. اما تمامی ‌خال‌ها مادرزادی نیستند و برخی اکتسابی هستند. این خال‌ها معمولا کوچک، دایره‌ای شکل و قهوه‌ای هستند. اندازه آن‌ها معمولا بیشتر از قطر مداد نیست اما  گاهی ممکن است اندازه‌ی آن‌ها بزرگ‌تر و رنگ آن‌ها متفاوت باشد. این خال‌ها می‌توانند به رنگ صورتی، سیاه یا حتی به رنگ پوست باشند. برخی از این خال‌ها مسطح و برخی دیگر کمی ‌برآمده هستند. در مواردی خال‌ها به خودی خود از بین می‌روند اما معمولا بالا رفتن سن، تعدا این خال‌ها بیشتر می‌شود.
در صورتی که متوجه وجود خالی شدید که خارش دارد یا خونریزی می‌کند و یا شکل آن با سایر خال‌های دیگر فرق دارد، از والدین خود بخواهید که شما را نزد پزشک ببرند. بسیار مهم است که این خال بررسی شود و اطمینان حاصل شود که مشکلی در مورد آن وجود ندارد.

خال شیرقهوه

منظور از شیر قهوه، رنگ این خال‌ها است که در صورتی که رنگ پوست شخص روشن باشد، رنگ این خال به نوعی قهوه‌ای روشن است. روی پوست‌های تیره رنگ، رنگ این خال، قهوه‌ای تیره است. این خال‌ها ممکن است کوچک یا بزرگ باشند و معمولا بیضی‌شکل هستند. این لکه‌ها ممکن است با بالا رفتن سن شما به تدریج کم رنگ شوند، اما احتمالا به طور کامل محو نمی‌شوند.

خال مغولی

این لکه‌های مسطح به رنگ آبی متمایل به خاکستری هستند و معمولاً در پایین کمر یا باسن کودکانی با پوست تیره‌تر دیده می‌شوند. در برخی موارد این خال‌ها تدریجا محو می‌شود و در برخی موارد نه.

خال‌های عروقی

قلب و رگ‌های شما (بزرگراه‌هایی که خون را در بدن شما حرکت می‌دهند) سیستم قلبی-عروقی بدن شما را تشکیل می‌دهند. گاهی اوقات تعداد زیادی از رگ‌های خونی اضافی، در یک ناحیه جمع می‌شوند و در صورتی که این تجمع در زیر پوست شما باشد، می‌توانید آن را به شکل لکه یا خال ببینید. به این خال‌ها، خال عروقی گفته می‌شود. بیش از 1 کودک از هر 10 کودک دارای این نوع خال مادرزادی است. انواع خال عروقی عبارتند از:

لکه‌های رنگی (تکه‌های سالمون)

این لکه‌ها مسطح هستند و رنگ آن‌ها بین صورتی و قرمز (به رنگ ماهی سالمون) است. اگر این خال روی صورت کودک باشد، به آن‌ها بوسه‌ی فرشته و در صورتی که روی گردن باشند به آن‌ها گازگرفتگی لک‌لک می‌گویند. این لکه‌ها گاهی خودبه‌خود محو می‌شوند و گاهی هم نه.

همانژیوم

خال‌های همانژیوم معمولا بی‌خطر هستند و دارای دو نوع هستند: خال‌های سطحی که روی سطح پوست ایجاد می‌شوند، و خال‌های عمیق که در زیر پوست و در لایه‌های عمقی هستند.  به خال‌های همانژیوم سطحی، لکه‌های توت‌فرنگی هم گفته می‌شود، چرا که رنگ آن‌ها قرمز روشن است و تقریبا مشابه توت‌فرنگی هستند. همانژیوم‌های عمیق معمولا به رنگ آبی متمایل به بنفش هستند و باعث تورم یا برآمدگی در پوست می‌شوند. این خال‌ها بعد از تولد کودک شکل می‌گیرند. طی یک سال اول، هر دوی این خال‌ها ممکن است بزرگ‌تر شوند و به همین خاطر برای والدین نگران کننده هستند. خبر خوب این است که این خال‌ها معمولا شروع به کوچک شدن می‌کنند و اغلب تا سن 10 سالگی و در برخی موارد حتی زودتر از 10 سالگی، کاملا مسطح می‌شوند. ممکن است جای این خال، به صورت لکه روی پوست باقی بماند.

لکه‌های شرابی یا ماه گرفتگی

این لکه‌ها معمولا در صورت شکل می‌گیرند و به رنگ آب انگور قرمز یا بنفش مایل به قرمز هستند. ماه گرفتگی روی بدن و این خال‌ها به خودی خود از بین نمی‌روند و ممکن است با بالا رفتن سن کودک، بزرگ‌تر شوند.

علل بروز خال‌های مادرزادی

خال‌های مادرزادی انواع مختلفی دارند، از خال‌های ایجاد شده بر اثر رنگدانه‌های پوست گرفته تا خال‌های ایجاد شده بر اثر تجمع عروق در زیر پوست. در اغلب موارد علت اصلی شکل‌گیری این خال‌ها نامعلوم است، البته در مواردی این خال‌ها ارثی هستند و شکل‌گیری آن‌ها به عوامل ژنتیکی مربوط می‌شود. هیچ راهی برای پیشگیری از بروز خال مادرزادی وجود ندارد و هیچ کار مشخص یا آسیبی در دوران حاملگی نمی‌تواند باعث بروز این خال‌ها شود.

علائم

خال‌های رنگدانه‌ای

خال‌های رنگدانه‌ای ممکن است با بالا رفتن سن کودک، به تدریج بزرگ‌تر شوند و رنگ آن‌ها تغییر کند (خصوصا بعد از قرارگیری در معرض آفتاب و همچنین در سال‌های نوجوانی و دورن بلوغ که میزان هورمون‌ها در بدن تغییر می‌کند). این خال‌ها ممکن است خارش داشته باشند و در مواردی از آن‌ها خون بیاید.

خال‌های عروقی

• لکه‌های پوستی که ظرف مدت زمان کوتاهی پس از تولد شکل می‌گیرند
• ضایعات پوستی قرمز رنگ – ممکن است زمانی که کودک گریه می‌کند یا وقتی دمای هوا تغییر می‌کند، بیشتر نمایان شود
• خارش
• زخمی ‌شدن خال
• در مواردی خونریزی از خال

تشخیص

خال‌های رنگدانه‌ای

در اغلب موارد می‌توان با توجه به ظاهر خال‌های رنگدانه‌ای، آن را تشخیص دهد. در مواردی و در صورت نیاز، ممکن است از پوست کودک نمونه‌برداری شود تا چک شود که مشکل دیگری نیست.

خال‌های عروقی

در اغلب موارد، دکتر می‌تواند یا توجه به ظاهر خال‌های عروقی، آن را تشخیص دهد. خال‌های عمقی را می‌توان با کمک تکنیک‌های عکسبرداری مانند اسکن ام.آر.آی، سونوگرافی و سی.تی اسگن و یا نمونه‌برداری از پوست تشخیص داد.

درمان

برخی از روش‌های درمانی برای برداشتن خال‌های مادرزادی عبارتند از:

دارودرمانی

کورتیکاستروئید- در این روش برای متوقف کردن رشد خال یا لکه پوستی، از دوزهای بالای داروی استروئیدی به صورت خوراکی یا تزریق مستقیم در خال استفاده می‌شود. داروی استروئید نمی‌تواند موجب کوچک شدن خال‌های مادرزادی شود و فقط جلوی رشد آن را می‌گیرد.

اینترفرون آلفا (INTERFERON ALPHA-2A)- این دارو برای متوقف کردن رشد خال‌های عروقی استفاده می‌شود که بر بینایی کودک تاثیر منفی گذاشته‌اند و به درمان با داروی استروئیدی پاسخگو نبوده‌اند. این دارو هر روز در زیر پوست تزریق می‌شود و موفقیت آن بعد از 7 ماه درمان، 50 درصد است.

آنتی‌بیوتیک- در صورتی که لکه یا خال پوستی عفونت داشته باشد، آنتی‌بیوتیک خوراکی یا پماد آنتی‌بیوتیک تجویز می‌شود.

لیزردرمانی

لیزردرمانی، تنها روش درمانی موجود برای از بین بردن لکه های ماه گرفتگی یا شرابی است. لیزر درمانی می‌توان رنگ پوست را در ناحیه لکه شده، روشن‌تر کند. لیزردرمانی معمولا در کودکان با سن پایین‌تر بهتر پاسخگو است، چرا که در افراد بزگسال، این لکه‌ها احتمالا کمی ‌بر آمده شده‌اند و رشد کرده‌اند.

در این روش برا ی رفع لکه های ماه گرفتگی از طول موج نوری مخصوصی استفاده می‌شود که متناسب با رنگ لکه تنظیم شده است (تقریبا کمی ‌مشابه با امواج ارسالی ماهواره‌ها با فرکانس مشخص). بعد از یک دوره درمان با لیزر که شامل چندین جلسه لیزردرمانی می‌شود، لیزر باعث درهم شکسته شدن رنگ لکه می‌شود و بدین ترتیب، بدون باقی گذاشتن جای زخم، لکه به تدریج کم‌رنگ می‌شود و رنگ آن  در رنگ پوست اطرافش محو می‌شود.

IPL

آی.پی.ال روشی مشابه با روش لیزر درمانی است که برای درمان پوست‌های که به طور غیرعادی قرمز رنگ هستند (مانند رزوسا یا خالهای عروقی قرمز رنگ) ، استفاده می‌شود.

IPL مخفف عبارت Intense Pulsed Light و به معنای پالس نوری شدید است. بر خلاف روش‌های معمول لیزر، در روش IPL از چندین طول موج مختلف استفاده می‌شود. دستگاه IPL، انرژی امواج نوری را به سلول‌های هدف می‌تاباند. این انرژی توسط این سلول‌ها جذب و باعث گرم شدن آن‌ها می‌شود و بدین ترتیب این سلول‌ها از بین می‌روند. یکی از مزایای IPL این است که می‌تواند بدون آسیب رساندن به لایه‌های بالایی پوست، لایه‌های زیرین پوست را درمان کند.

چند هفته قبل و بعد از انجام این درمان، بیمار باید از قرار گرفتن در معرض نور آفتاب خودداری کند. در حین درمان، ممکن است در محل مورد نظر کرم بی‌حس کننده مالیده شود. سپس ژل خنک‌کننده به ناحیه مورد نظر زده می‌شود و عینک مخصوص برای محافظت از چشم‌ها به بیمار داده می‌شود و درمان انجام می‌شود.

کرایوسرجری

کرایوسرجری یک روش غیرتهاجمی‌ ‌است که انجام آن به زمان کوتاهی نیاز دارد و شما به راحتی می‌توانید آن را د روزانه خود جا دهید. مزایای این روش عبارتند از: پایین بودن خطر بروز عفونت، کمترین نیاز به مراقبت از جای زخم، عدم تزریق ماده بیحسی و عدم استفاده از بخیه. در این روش برای از بین بردن خال از نیتروژن مایه استفاده می‌شود. ناحیه‌ای از پوست که با نیتروژن مایع تخریب شده است، معمولا ظرف 3 تا 6 ماه بهبود پیدا می‌کند.

در دمای بسیار پایین، درون سلول‌ها بلورهای یخی شکل می‌گیرند که می‌توانند باعث در هم شکستن و از بین رفتن سلول شوند. در روش کرایو سرجری، با زدن نیتروژن مایع به ضایعات پوستی، از اثر مخرب دمای بسیار پایین بر سلول‌ها، استفاده می‌شود.

جراحی پلاستیک

در نظر گرفتن گزینه‌ی انجام جراحی پلاستیک (خارج کردن خال یا لک با جراحی) بستگی به نوع خال مادرزادی، موقعیت آن در بدن، شدت آن و این موضوع دارد که خال مادرزادی باعث بروز علائمی ‌ماند درد یا بدشکلی در بدن بیمار شده است. در مواردی که لکه‌های همانژیوم باعث دفرمیتی یا کشیده شدن پوست شده‌اند، گزینه‌ی جراحی مد نظر قرار می‌گیرد. هدف از انجام جراحی، بهبود ظاهر پوستی است که آسیب دیده است.

پیشگیری

خال‌های رنگدانه‌ای

هیچ راهی برای پیشگیری از خال‌های مادرزادی شناخته نشده است. افراد مبتلا به خال مادرزادی باید به خوبی از پوست خود مراقبت کنند و هنگامی‌که در معرض نور آفتاب قرار می‌گیرند از کرم ضدآفتاب مناسبی استفاده کنند تا از بروز عوارض ناشی از خال و لک‌های پوستی جلوگیری کنند.

خال‌های عروقی

در حال حاضر هیچ راهی برای پیشگیری از خال‌های مادرزادی شناخته نشده است. شما می‌توانید زمانی که سن کودک کمی ‌بالاتر رفت و به حدی رسید که بتواند علت و روند درمان خود را درک کند، برای درمان او اقدام کنید.