درمان آسیب‌های خورشید و آفتاب سوختگی پوست

شما در مقابل خورشید دراز کشیده‌اید، به این امید که پوستتان طلایی و برنزه شود، اما درعوض وقتی از روی صندلی راحتی خود بلند می‌شوید، متوجه می‌شوید که بدنتان شبیه به پوست خرچنگی شده که بیش از حد در تابه سرخ شده است. در مواقعی آفتاب سوختگی بیش از حد منجر به سرطان پوست می شود.

با وجود تمام هشدارهایی که در  مورد آسیب‌های خورشیدی می‌شود، باز هم افراد بسیاری خودشان در در معرض اشعه‌های مضر و سوزاننده‌ی خورشید قرار می‌دهند.  بیش از یک‌سوم از افراد بزرگسال و نزدیک به 70 درصد از کودکان، اظهار کرده‌اند که ظرف یک سال گذشته تجربه‌ی آفتاب‌سوختگی را داشته‌اند.

علت‌ها و دلایل

شما قطعا خودتان می‌دانید که منظور از آفتاب‌سوختگی چیست. وقتی پوست شما برای مدت زمانی در معرض نور آفتاب قرار می‌گیرد، نهایتا دچار سوختگی شده و قرمز و ملتهب می‌شود. اما مسائل ایجاد شده در زیر پوست شما ، کمی‌ پیچیده‌تر است. اشعه‌ی خورشید داری سه طول موج مختلف از نور فرابنفش است:

• UVA
• UVB
• UVC

اشعه‌ی UVC به سطح زمین دسترسی پیدا نمی‌کند. اما دو اشعه‌ی دیگر یعنی UVA و UVB نه تنها به سطح زمین می‌رسند، بلکه در عمق پوست شما نیز نفوذ می‌کنند. این دو اشعه می‌توانند به بافت‌های عمقی پوست صدمه برسانند.

آفتاب‌سوختگی دارای علائم واضحی (مثل قرمزی پوست) است که با دیدن آن متوجه می‌شوید، بیش‌از‌حد در برابر آفتاب قرار گرفته‌اید. اما آسیب‌های خورشیدی که به بافت‌های عمقی پوست صدمه می‌زند، همیشه نمایان و قابل رویت نیست.  اشعه‌ی UVA بعد از نفوذ در پوست، می‌تواند DNA سلول‌های شما را تغییر دهد و برای همیشه موجب پیر شدن پوست شما شود.  گذشت زمان و ادامه پیدا کردن این آسیب‌های خورشیدی و صدمه به DNA سلولی در پوست، می‌تواند در نهایت منجر به یکی از انواع سرطان‌های پوست مانند ملانوم بدخیم شود.

این که آفتاب‌سوختگی و صدمه‌ی خورشیدی به چه سرعتی در پوست شما ایجاد شود، به عوامل زیر بستگی دارد:

• نوع پوست شما
• شدت تابش نور خورشید
• این که چه مدت زمان در معرض نور خورشید بوده‌اید

برای مثال، مطمئنا یک خانم بلوند با رنگ پوست روشن در شهر ریودوژانیرو (آرژانتین) بسیار سریع‌تر از یک خانم با پوست سبزه در شهر نیویورک، دچار آفتاب‌سوختگی شده و پوستش قرمز می‌شود.

علائم و نشانه‌ها

علائم آفتاب‌سوختگی می‌تواند خفیف، متوسط یا شدید باشد، که این موضوع به عوامل زیر بستگی دارد:

• نوع پوست شما
• ساعت، مدت زمان، موقعیت و ارتفاعی که در آن در معرض خورشید قرارگرفته‌اید
• داروهایی که مصرف می‌کنید (برخی داروها باعث ایجاد حساسیت بیشتر پوست به آفتاب می‌شوند و در نتیجه شما بیشتر مستعد آفتاب‌سوختگی می‌شوید)
• این که به منظور قرارگیری در معرض آفتاب، چگونه از پوست خود محافظت کرده اید (مثلا استفاده از کرم ضد آفتاب)

برخی از علائم اولیه‌ی آفتاب‌سوختگی که بلافاصله بعد از قرارگیری در معرض آفتاب بروز می‌کنند، عبارتند از:

• پوست قرمز، حساس و برافروخته می‌شود.
• دست زدن یا مالش دادن پوست ایجاد درد (یا سوزش) می‌کند.
• از آنجایی که گرمای خورشید باعث از دست رفت آب بدن می‌شود، ممکن است شخص به وضعیت دی‌هیدراته (کمبود آب بدن) دچار شود.
• تا چندین روز بعد از قرارگیری در معرض آفتاب، ممکن است پوست خارش داشته باشد، تاول بزند، ورم کند و پوسته‌پوسته شود. پوست برخی از افراد ممکن است جوش بزند و برآمدگی‌های قرمزرنگی روی آن ایجاد شود.
• ممکن است بعد از چندین روز از تشکیل جوش و ضایعات پوستی، پوست شروع به پوسته انداختن کند و لایه‌ی سطحی پوست کنار برود که این موضوع نشان‌دهنده‌ی بهبودی پوست و تشکیل شدن لایه‌ی جدید پوست است.

آفتاب‌سوختگی خفیف

اغلب آفتاب‌سوختگی‌های خفیف هیچ علائم واضح و شدیدی مانند علائم گفته شده در بالا را ندارند. اکثر موارد آفتاب‌سوختگی از نوع خفیف هستند و فقط باعث قرمز شدن پوست، سوزش و حساس شدن پوست شوند. در صورتی که لایه‌ی خارجی پوست بر اثر آفتاب‌سوختگی دچار آسیب شود (سوختگی درجه یک)، ممکن است روی پوست برآمدگی‌های قرمز رنگ یا جوش ایجاد شود. در این حالت ممکن است هنگام دست زدن به پوستتان احساس درد کنید.

آفتاب‌سوختگی متوسط (سوختگی در جه دو)

در صورتی که آفتاب‌سوختگی کمی ‌شدیدتر باشد، می‌تواند باعث ورم کردن پوست، قرمزی شدید و تاول‌های دردناک شود. بهبودی ضایعات پوستی ناشی از این آفتاب‌سوختگی ممکن است زمان بیشتری طول بکشد.

افرادی که مرتبا برای مدت‌های طولانی در معرض آفتاب قرار می‌گیرند ممکن است دچار آسیب‌های پوستی مزمن شوند، از جمله: چین و چروک پوستی، پیر شدن پوست، لک‌های پوستی، کک‌و‌مک، سرطان، زخم‌های پوستی و غیره.

آفتاب‌سوختگی شدید (مسمومیت با آفتاب)

در موارد آفتاب‌سوختگی شدید (مسمومیت با آفتاب)، علاوه بر بروز تمامی ‌علائم معمول آفتاب‌سوختگی (که در بالا گفته شد)، ممکن است علائم زیر نیز بروز کنند:

• تب
• حالت تهوع
• لرز
• سرگیجه
• افزایش ضربان قلب
• تنفس سریع (نفس نفس زدن)
• دی‌هیدراته شدن بدن (کمبود آب در بدن)
• شوک شدن یا از دست دادن هوشیاری
• تاول پوستی با درد شدید

مسمویت با آفتاب یا آفتاب‌سوختگی شدید می‌تواند با گرمازدگی و شوک ناشی از گرما همراه باشد، که در این صورت لازم به صورت اورژانسی به وضعیت بیمار رسیدگی شود. درمان آفتاب سوختگی شدید پوستی یک مورد اورژانسی است و به اقدامات درمانی فوری نیاز دارد.

روش‌های متخصصین پوست برای از بین بردن لکه‌های پوستی ناشی از آفتاب

در صورتی که روی پوست شما لکه‌های قهوه ای رنگ یا کک‌ومک ایجاد شده و مایل هستید آن‌ها را از بین ببرید، راه‌های مختلفی وجود دارد که متخصصین پوست از آن‌ها برای رفع لک‌های پوستی ناشی از آفتاب و کک‌ومک استفاده می‌کتتد:

پیلینگ شیمیایی- در این روش یک ماده‌ی شیمیایی که اثر لایه‌برداری قوی دارد به پوست شما زده می‌شود. بعد از دو هفته بعد از انجام پیلینگ شیمیایی، لایه‌ی قبلی پوست شما کنار می‌رود و سلول‌های جدید در پوست شما تشکیل می‌شوند . سه نوع پیلینگ شیمیایی وجود دارد: پیلینگ سطحی، پیلینگ متوسط و پیلینگ عمیق. انتخاب نوع پیلینگ شیمیایی بر اساس عمق و شدت سوختگی پوست شما تعیین می‌شود.

IPL (پالس نوری شدید)- این روش اغلب برای ازبین بردن موهای زائد و آسیب‌های مویرگی پوست استفاده می‌شود. IPL با استفاده از طیف نوری گسترده انجام می‌شود.

جديدترين تكنولوژي لیزر co2 فرکشنال مي باشند (ablative به معني برداشت پوست مي باشد) كه در آن ستونهائي از پوست (طبق دياگرام آخرين سمت راست) عملاً برداشته مي شود و اين ستون ها به صورت تونلهائي خالي در پوست باقي مي ماند.

لیزر درمانی- اشعه لیزر بعد از تابیده شدن به پوست، بر روی نقاط رنگدانه ای (لکه‌ها) اثر می‌گذارد و تاثیری بر سلول‌های سالم و عادی پوست ندارد. اثر لیزر روی پوست مانند این است که کسی با کش لاستیکی به پوست شما ضربه بزند که باعث درمان آفتاب سوختگی می‌شود.

میکرودرم‌ابریژن- در این روش از دانه‌های بلوری بسیار ریز (که با سرعت زیاد روی پوست پاشیده می‌شوند) برای لایه‌برداری پوست شما استفاذه می‌شود.

پیشگیری از آفتاب‌سوختگی

در ادامه با نکاتی در باره‌ی حفاظت از پوست در برابر آفتاب‌سوختگی آشنا می‌شوید:

حواستان به ساعت باشد- اشعه‌های خورشید بین ساعت 10 صبح تا 4 بعد از ظهر بیشترین شدت را دارند. سعی کنید در این زمان بیرون از خانه نروید و در صورتی که حتما باید بیرون بروید، سعی کنید تا جای ممکن در سایه راه بروید.

لباس مناسب بپوشید- وقتی که در ساعات آفتابی روز مجبورید از خانه بیرون بروید، برای محافظت از پوست خود لباس مناسب بپوشید:

• کلاه نقاب‌دار یا کلاه با لبه‌ی پهن
• شلوار بلند و بلوز با آستین بلند
• عینک ضدآفتاب استاندارد با شیشه ضد اشعه UV

از کرم ضدآفتاب استفاده کنید- از کرم ضدآفتابی استفاده کنید که پوست شما را هم در برابر UVA و هم UVB محافظت می‌کند و عیار محافظتی آن حداقل 30 است. کرم ضد آفتاب را به تمامی‌ نقاطی از پوست خود که در معرض آفتاب هستند بزنید. هنگام زدن کرم ضدآفتاب به نکات زیر توجه داشته باشید:

• کرم ضدآفتاب را حداقل 30 دقیقه قبل از بیرون رفتن از خانه و قرارگیری در معرض آفتاب بزنید.
• حتی در روزهای ابری هم کرم ضدآفتاب بزند چون اشعه‌های UV می‌توانند از ابر‌ها عبور کنند و به پوست شما برسند.
• هر دو ساعت یکبار کرم ضدآفتاب خود را تجدید کنید. در صورتی که به شدت عرق می‌ریزید یا شنا می‌کنید، باید در زمان‌های کوتاهتری کرم ضدآفتاب خود را تجدید کنید.