بیماری‌های پوستی سطحی ناشی از عفونت پیازهای مو(فولیکولیت،کورک و…)

کورک که با نام‌های فرونکل یا کربونکل (کفگیرک) نیز شناخته می‌شود و به برجستگی‌های دردناک و قرمز رنگی گفته می‌شود که گاهی ترشح چرکی نیز دارند. کورک تک گاهی پی‌آمد پاره شدن کیست یا آبسه‌ای کوچک است. اکثر کورک‌ها را می‌توان با شکافتن و تخلیه درمان نمود، به این منظور عمل جراحی بسیار جزیی برای باز کردن و تخلیه عفونت کورک انجام می‌شود. مصرف آنتی بیوتیک‌های خوراکی معمولاً ضرورتی ندارد.

برخی بیماران با کورک‌های متعدد یا عود کننده مواجه می‌شوند که معمولاً به عفونت استاف (ناشی از باکتری استافیلوکوک) مربوط می‌شود. باکتری‌ها به طریقی به بدن راه پیدا می‌کنند، روی پوست به زندگی خود ادامه می‌دهند و تکثیر می‌شوند. منشأ بیماری ممکن است یکی از اعضا خانواده، حیوان خانگی یا کاملاً ناشناخته و غیرمترقبه باشد.

انواع کورک

کورک معمولاً روی بخش‌هایی از بدن دیده می‌شود که دارای مو یا غدد تعریق است و در معرض سایش قرار دارد؛ با این اوصاف کورک‌ها بیشتر روی صورت، گردن، باسن یا زیر بغل ایجاد می‌شود. کورک انواع مختلفی دارد که در ادامه با آنها آشنا می‌شویم:

فرونکل یا کربونکل

باکتری استافیلوکوک اورئوس مسئول ایجاد این آبسه‌ها (ورم‌های چرکی) است. فرونکل به یک تک کورک گفته می‌شود، حال آن که کربونکل (کفگیرک) به مجموعه عمیقی از کورک‌ها اطلاق می‌شود که غالباً روی پشت گردن، شانه یا ران ایجاد می‌شود.

کیست پیلونیدال

فولیکول عفونی مو در اطراف باسن را که نتیجه نشستن‌های طولانی مدت است، کیست پیلونیدال گویند. این نوع کیست تقریباً همواره نیاز به درمان پزشکی دارد.

هیدرادنیت چرکی

این آبسه‌های چندگانه که به دلیل مسدود شدن غدد تعریق ایجاد می‌شوند، روی کشاله ران یا زیر بغل به چشم می‌خورند.

جوش (آکنه کیستی)

این کورک‌ها نسبت به گونه‌های سطحی جوش در عمق بیشتری از بافت پوست قرار دارند و میزان شیوع آنها در نوجوانان بیشتر است.

ویژگی‌های بالینی کورک

کورک به صورت یک یا چند برآمدگی قرمز رنگ دردناک یا دانه‌های چرکی قابل مشاهده است. با معاینه دقیق می‌توان دید که کورک در مرکز فولیکول مو قرار دارد. کورک گونه عمیقی از فولیکولیت (التهاب فولیکول) باکتریایی است، البته فولیکولیت سطحی گاهی همزمان با کورک وجود دارد. باکتری استافیلوکوک اورئوس در زخم‌ها و ضایعه‌های پوستی رشد می‌یابد و تکثیر می‌شود.

در صورتی که این ناراحتی پوستی چند سر داشته باشد، از آن با اصطلاح کربونکل یاد می‌شود؛ این ورم‌های چرکی به شکل کورک بزرگ را انباشته شدن چرک و عفونت درون حفره تعریف می‌کنند. بیمار گاهی با سلولیتیس (عفونت بافت)، یعنی عفونت بافت‌های اطراف، نیز مواجه می‌شود که معمولاً با تب و بیماری همراه است.

علت‌ها و دلایل کورک

اکثر افراد مبتلا به کورک مشکل دیگری ندارند و از بهداشت فردی مناسبی برخوردار هستند؛ البته باکتری استافیلوکوک اورئوس روی سطح پوستشان وجود دارد. دلیل این که چرا بعضی حامل این باکتری هستند، مشخص نیست؛ در هر حال برآورد می‌شود که 10 تا 20 درصد از کل جمعیت جهان حامل باکتری استافیلوکوک اورئوس باشند.

باکتری استافیلوکوک اورئوس عمدتاً در سوراخ بینی، زیر بغل، بین پاها و در شیار بین دو باسن وجود دارد و گاهی توسط ناخن از سوراخ بینی به دیگر بخش‌های بدن منتقل می‌شود.

خراش‌ها یا شکاف‌های بسیار کوچک یا گاهی ساییده شدن پوست باعث راه یافتن این باکتری به داخل دیواره فولیکول مو، یعنی ضعیف‌ترین نقطه از نظر دفاع پوستی، می‌شود. پس از آن باکتری موجب به وجود آمدن کورک می‌شود که دوره معمول آن حدود 10 روز است.

اگرچه اکثر افراد دچار کورک مشکل جسمی دیگری ندارند، اما کورک گاهی در نقص ایمنی بدن، کم خونی، دیابت، استعمال دخانیات یا کمبود آهن ریشه دارد.

اضطراب و هیجان

در افرادیکه سطح استرس و اضطراب در آنها زیاد است و اختلالات عصبی و افسردگی دارند به دلیل نقایص سیستم ایمنی حساسیت پوست به عفونت های سطحی در آنها افزایش پیدا میکند

عامل‌های خطر

اگرچه کورک در کمین تمامی ما است، عامل‌های خطر زیر احتمال ایجاد این ضایعه پوستی را افزایش می‌دهد:

• تماس نزدیک با فرد مبتلا به عفونت استاف: احتمال ابتلا به عفونت در صورت زندگی با فرد دچار کورک یا کربونکل (کفگیرک) افزایش می‌یابد.
• دیابت: این بیماری جنگیدن بدن با عفونت، از جمله عفونت‌های باکتریایی پوست، را دشوارتر می‌سازد.
• دیگر عارضه‌های پوستی: چون مشکلات پوستی، مانند جوش و اگزما، به مانع محافظ پوست آسیب می‌زنند، بدن در برابر کورک و کفگیرک آسیب پذیرتر می‌شود.
• نقص ایمنی بدن: وجود هر گونه اختلال در سیستم ایمنی بدن فرد را در برابر کورک و کفگیرک آسیب پذیرتر می‌سازد.

عوارض

باکتری‌های کورک یا کفگیرک به ندرت وارد جریان خون می‌شود و به دیگر قسمت‌های بدن راه می‌یابد. عفونت منتشر شده، یا در اصطلاح سپسیس (مسمومیت خون) عفونت‌های عمیق اندام‌های داخلی بدن، مانند قلب (آندوکارتیت) و استخوان (استئومیلیت)، را به دنبال دارد.

آزمایش‌ها و تشخیص

دکتر ادیبی معمولاً کورک و کربونکل را به سادگی با توجه به ظاهر آنها تشخیص می‌دهند. اما در صورت عود کردن عفونت یا مقاوم بودن آن در برابر درمان استاندارد، نمونه‌ای از ترشح‌های عفونی را به آزمایشگاه می‌فرستند.

از آنجایی که بسیاری از انواع باکتری‌های مولد کورک نسبت به گونه‌های مشخصی از آنتی بیوتیک‌ها مقاوم شده‌اند، به کمک این آزمایش می‌توان بهترین نوع آنتی بیوتیک را متناسب با شرایط موجود تعیین کرد.

درمان کورک و کربونکل

کورک، چنانچه دستکاری نشود، به مرور تخلیه می‌شود و از بین می‌رود. دکتر ادیبی در موارد خاص پوست را برش می‌دهند تا چرک و عفونت داخل آن تخلیه شود. کورک یا کربونکل پس از تخلیه شدن التیام خواهد یافت. آنتی بیوتیک نیز در صورت لزوم برای درمان عفونت جدی تجویز خواهد شد.

اقدام‌های زیر در صورت مواجهه با کورک می‌تواند مفید باشد:

• استفاده از کمپرس مرطوب و گرم چند بار در روز
• مراجعه به دکتر ادیبی در صورت داشتن تب یا دیگر علائم جدی کورک
• بیماران مبتلا به دیابت یا عارضه‌های آسیب زننده به سیستم ایمنی حتماً برای درمان کورک به دکتر ادیبی مراجعه کنند.

روش‌های زیر برای درمان کورک و کربونکل (کفگیرک) بزرگتر انجام می‌شود:

• شکاف دادن و تخلیه: عفونت‌های عمیقی که کاملاً تخلیه نمی‌شود با گاز استریل پوشانده می‌شود تا عفونت را جذب کند.
• آنتی بیوتیک

درمان درماتولوژی متداول جوش مصرف داروهای موضعی مانند رتینوئید، پراکسید بنزویل و اسید سالیسیلیک را شامل می‌شود. برای موارد جدی‌تر داروهایی مانند آنتی بیوتیک، قرص ضد بارداری (برای بانوان) و ایزوترتینوئین تجویز می‌شود که بر تمام بدن اثر می‌گذارد. لایه برداری شیمیایی و لیزر نیز می‌تواند مفید باشد.

دکتر ادیبی بهترین درمان یا تلفیقی از درمان‌ها را برای از بین بردن ضایعه پوستی تعیین می‌کنند.

درمان فوتودینامیک (PDT)

در درمان فوتودینامیک، پیشرفته‌ترین و نوین‌ترین درمان نوری پوستی، ترکیبی از آی پی ال (نور تشدید شده پالسی) و یا نور آبی و عامل فوتوسنتز کننده بهره گرفته می‌شود. این ترکیب قدرتمند نور و دارو بهبود چشمگیری را در لکه‌های کراتوزی پیش سرطانی، پوست آسیب دیده با نور خورشید، روزاسه، جوش کیستی متوسط تا شدید و جای زخم و جوش ایجاد می‌کند.

ترمیم با لیزر فرکسل

فن‌آوری لیزر فرکسل غالباً برای درمان جوش ملایم تا متوسط استفاده می‌شود. پالس‌های لیزر به ناحیه‌های بسیار کوچکی از پوست آسیب دیده فرستاده می‌شود تا آسیب‌های کنترل شده‌ای را در ناحیه‌های مورد نظر به وجود آورد و فرایند جوانسازی طبیعی پوست را با تحریک تولید کلاژن برانگیزد. پوست جدید جایگزین پوست آسیب دیده می‌شود. هر جلسه درمان حدود 30 دقیقه زمان می‌برد.

پیشگیری از کورک یا کربونکل

• خودداری از تماس نزدیک با افراد مبتلا به عفونت استاف، کورک یا کربونکل
• شستن مکرر دست با ژل‌ها و صابون‌های آنتی باکتریال یا شوینده‌های الکلی
• پوشاندن زخم‌ها
• حمام رفتن مرتب و استفاده از صابون
• استفاده از وسایل شخصی