آکنه و جوش: علت ها و درمان آن

آکنه وُلگاریس (جوش غرور جوانی) یکی از شایع‌ترین اختلالات پوستی است که توسط متخصصین پوست، مورد درمان قرار ‌می‌گیرد. دامنۀ شدت آکنه می‌تواند از خفیف تا شدید و به شکل بیماری مقاوم شامل ضایعاتی به شکل یک کیست سفت و متورم (نُدولُکیستیک) و ضایعاتی در ناحیۀ پشت و قفسۀ سینه باشد. آکنه همچنین می‌تواند آثاری قابل توجه شبیه جای زخم (اِسکار) و تغییرات غیرمعمول در رنگدانه‌های پوست ایجاد نماید. از بین بردن جای جوش یکی از راهکارهای زیبایی پوست است. هرچند آکنه و جوش یکی از موضوعات عمومی و پیش‌پا افتاده به حساب می‌آید، اما اطلاعات دقیق در مورد درمان جوش صورت فوری اندک است. این امر، داشتن یک پوست تمیزتر و عاری از اثرات نامطلوب را می‌تواند با مشکل روبرو سازد.

انواع مختلف جوش‌ها

جوش‌های سرسیاه و سرسفید

چربی، سلول‌های مردۀ پوست و باکتری‌ها منافذ پوست را مسدود نموده و باعث ایجاد برجستگی‌های کوچکی بنام جوش صورت سرسیاه و سرسفید می‌شوند. اگر دهانۀ منافذ مسدود شده، باز باقی بماند ممکن است به نوعی سیاه دیده‌شده و جوش سرسیاه نامیده شود. اگر دهانۀ یک منفذ مسدود شده، بسته باشد، نوک برجستگی، سفیدتر دیده می‌شود؛ بنابراین جوش سرسفید نامیده می‌شود. درمان جوش‌های سرسیاه و سرسفید بسیار آسان است. احتمالاً شما می‌توانید از موادی که از فروشگاه می‌خرید برای درمان جوش صورت استفاده کنید. اگر جوش‌های شما فقط از همین نوع باشند چیز خیلی بدی نیست.

پاپیول‌ها (کورک‌ها) و پاسچول‌ها (جوش‌های چرکی)

گاهی منافذ پوست طوری تحریک می‌شوند که دیوارۀ آنها تخریب می‌شود. این مسئله باعث می‌شود جوش‌های بزرگ‌تری بنام جوش‌های سفت غیرچرکی (پاپیول یا کورک) و جوش‌های چرکی (پاسچول) به‌وجود آیند. پاپیول‌ها هنگامی که لمس می‌شوند، سفت احساس می شوند. گروهی از پاپیول‌ها که نزدیک هم قراردارند ممکن است باعث شوند که پوست شما شبیه کاغذ سنباده به نظر برسد. پاسچول‌ها شبیه پاپیول‌ها هستند جز اینکه زردرنگ بوده، پر از مایع چرکی هستند و به نوعی به تاول شباهت دارند. پاپیول‌ها و پاسچول‌ها نسبت به درمان، اندکی مقاوم‌تر هستند. داروهایی که شما از فروشگاه‌ها خرید می‌کنید، ممکن است مؤثر باشند.

ناجول‌ها (توده‌های برآمدۀ زیر پوستی) و کیست‌ها

هنگامی که منافذ مسدود شدۀ پوست، بیشتر تحریک شوند، بزرگ‌تر شده و عمیق‌تر در داخل پوست شما نفوذ می‌کنند. اینها ممکن است واقعاً آسیب‌رسان باشند. ناجول‌ها سفت هستند، در حالیکه کیست‌ها دارای مایع چرکی بوده و نرم‌تر می‌باشند. اگر شما دچار این ضایعات باشید ممکن است روبروشدن با مردم برایتان دشوار باشد.

بعد از اینکه جوش‌ها ازبین‌رفتند، ممکن است علائمی به رنگ قرمز یا تیره‌رنگ بر روی پوست شما برجای بگذارند. این علائم محو می‌شوند اما ممکن است روزها، هفته‌ها یا ماه‌ها زمان ببرد. گاهی ممکن است یک اثر دائمی مانند جای زخم از جوش‌های شما باقی بماند. این آثار که شبیه به جای زخم هستند، می‌توانند بر روی پوست شما تبدیل به برجستگی یا فرورفتگی شوند.

علل ایجاد

عامل شروع‌کننده ممکن است از شخصی به شخص دیگر متفاوت باشد. عوامل ایجادکننده عبارتنداز:

مواد آرایشی و زیبایی- مواد آرایشی بهداشتی و محصولات مراقبت از مو می‌توانند منافذ پوست را مسدود نمایند.

فشارهای فیزیکی- فشارهای ناشی از البسۀ تنگ می‌تواند منجر به آکنه‌های موضعی شود که در نقطۀ تماس پوست گسترده می‌شوند.

تعریق- تعریق به مسدودشدن منافذ پوست کمک می‌کند، به‌ویژه اگر زیر لباس به دام افتاده باشد.

شستشوی بیش از حد- تمیزکردن خود به شکلی که بیش از حد معمول باشد، سائیدن پوست برای تمیز کردن آن یا لایه‌برداری از پوست، یا استفاده از مواد پاک‌کنندۀ قوی همگی می‌توانند لایۀ محافظ پوست را از بین برده و آن‌را تحریک نمایند، که می‌تواند به ابتلاء بیشتر به آکنه منجر شود.

داروها- داروهای خاصی مانند کورتیکواستروئیدهای خوراکی، برخی قرص‌های ضد بارداری (فقط هورمون پروژسترون)، و داروهای ضد تشنج.

دورۀ قاعدگی

دستکاری یا فشردن- لمس کردن ضایعات آکنه می‌تواند وضع آنها را بدترکرده و خطر باقی‌ماندن اثر آنها را افزایش دهد.

غذا- به نظر می‌رسد یک غذای خاص، آکنۀ شما را تشدید می‌کند. سعی کنید آن غذا را از رژیم غذایی خود حذف کنید.

گزارش شده که 7 فاکتور بر مبتلایان به آکنه موثر است:

محل و قابلیت رویت بودن آکنه، مزمن بودن بیماری، جنس و سن، تجارب دوران کودکی، ارزشی که فرد به ظاهر خود می‌گذارد، اعتماد به نفس، مشکلات عاطفی.

عوامل موثر در ايجاد و تشديد آكنه

با وجود اينكه تاكنون مطالعات متعددي با هدف بررسي تاثير تغذيه در آكنه انجام شده است اما ارتباط واضحي بين آنها شناخته نشده است. در يك مطالعه مشخص شده است كه وقتي اسكیموها در رژيم غذايي معمول خود تغيير عادت مي‌دهند و به رژيم‌هاي غذايي غربي رو مي‌آورند شانس وقوع آكنه در آن‌ها بيشتر مي‌شود. در مطالعات ديگر رژيم‌هاي غذايي يا اندكس كربوهيدات بالا مثل شير گاو را در وقوع آكنه موثر دانسته‌اند.

با وجود مطالعات موجود نمي‌توان به ارتباط منطقي بين آكنه و تغذيه پي برد اما لازم است كه بيماران از هر رژيم غذايي كه خود احساس می‌كنند متعاقب آن دچار عود آكنه می‌شوند، پرهيز كنند و انجام مطالعات دقيق‌تر در اين ارتباط توصيه مي‌شود.

در 78 درصد بيماران عود آكنه بيشتر در سيكل‌هاي قاعدگي ديده شده است. با توجه به عدم وجود شواهد كافي براي رژيم غذايي، بهداشت فردي، دفعات و نوع مواد شوينده صورت و نور خورشيد و علت جوش صورت توصيه به هر بيمار بر اساس شرايط فردي وي خواهد بود.

اثرات روانشناختی آکنه

مقالات بین المللی

جنبه های روانشناختی آکنه (جوش)

آكنه يا جوش هاي غرور جواني عمدتاً در دوره دوم وسوم عمر ايجاد مي‌شوند و محل‌هاي شايع ابتلا به آن در صورت و پشت كمر و گاه گاه در قسمت سينه، بازوها يا ساير قسمت‌هاي بدن است.

افزايش ترشح چربي پوست به همراه ازدياد باكتريال در ايجاد آكنه موثر و در عين حال ژنتيك، عوامل هورموني و استرس هاي روحي در ايجاد آن دخيل است. آكنه به طور متوسط تا 85 درصد نوجوانان 11-30 سال را در گير مي كند.

متوسط شروع آكنه در دختران نوجوان 12-15 و در پسران 16-18 سالگي است و در 10% افراد تا 40 سالگي ادامه خواهد داشت.

اثر استرس و وضعيت هاي روحي بر ايجاد آكنه

اغلب بيماران به اثر استرس‌هاي روحي بر ايجاد آكنه واقف هستند. استرس در 50% موارد باعث ايجاد آكنه مي شود. در علت‌شناسی آكنه عوامل مختلفي در توجيه اثر استرس بر آكنه مطرح شده است. مطالعات اخير نشان داده است كه سلول‌هاي چربي موجود در پياز مو رسپتورهاي مخصوص هورمون‌هاي مترشحه ناشی از استرس مانند هورمون آزاد ساز كورتيكو تروپين (CRH)، ملانوكورتين و نورو پپتيد Yو بتا اندروفين دارند.

پس از اتصال اين هورمون‌ها به گيرنده‌هاي سطح چربي اپيدرم باعث توليد و ترشح سيتو كين‌هاي التهابي مي‌شوند. به اين ترتيب استرس به غدد سباسه منتقل شده و باعث افزايش ترشح چربي و ايجاد آكنه مي‌شود.

در جريان استرس، افزايش ترشح كورتيكو استروئيدها و آندروژن‌هاي آدرنال باعث بدتر شدن آكنه مي‌شود. ماده Pمترشحه در جريان آكنه باعث تحريك ليپوژنز غدد سباسه و در نتيجه تحريك همانندسازي باكتري پروپيوني باكتريوم اكنس كه باكتري اصلي موثر در پاتوژنز آكنه است مي شود.

استرس‌هاي روحي مي‌تواند تا 40 درصد سرعت ترميم زخم را نيز كاهش دهد كه به عنوان يك فاكتور در تاخير ترميم ضايعات آكنه نيز عمل مي‌كند. موارد متعددي از عود آكنه در زنان جوان متعاقب استرس از ازدواج و تاهل نيز گزارش شده است.

برجای ماندن اثر جوش و آکنه بر روی پوست

حتی آکنۀ خفیف نیز می‌تواند بر روی پوست اثر جای جوش (اِسکار) را ایجاد کند، هرچند که آکنه‌های شدید‌تر (جوش کیستی) با خطر بسیار بیشتری برای ایجاد اثر جای جوش همراه می‌باشند.

اثر جای زخم (اِسکار) نتیجۀ ایجاد جراحت بر روی پوست است و اثری که شما بر روی پوست می‌بینید نتیجۀ ازدست‌دادن بافت پوست یا تشکیل بافت اضافی در سطح پوست به علت جوش صورت می‌باشد. البته روش های مختلفی برای رفع جای جوش صورت وجود دارد. بطورکلی ممکن است شما به یکی از دو نوع اسکار زیر مبتلا شوید:

• جای زخم‌های فرورفته (حفره‌ای)
• جای زخم‌های برآمده (برجسته)

تشخیص

برای تشخیص آکنه پزشک ابتدا پوست شما را معاینه می‌نماید تا مطمئن شود که شما مبتلا به آکنه هستید، چراکه مشکلات پوستی دیگری نیز هستند که شبیه آکنه می‌باشند. اگر شما مبتلا به آکنه باشید، متخصص بیماری‌های پوست اقدامات زیر را انجام خواهدداد:

• درجه‌بندی آکنه. درجۀ 1 آکنۀ خفیف و درجۀ 4 آکنۀ شدید است.
• فرد متخصص، بررسی می‌کند که چه نوع یا انواعی از آکنه بر روی پوست شما ظاهر گشته است.

درمان

درمان آکنه بر دستیابی به چند هدف متکی است:

• کاهش تولید سِبوم (ترشحات چربی)
• ازبین بردن باکتری‌های عامل آکنه (آکنه‌های P یا پروپیونی‌باکتریوم)
• کمک به عادی‌سازی جریان خون برای پوست
• مبارزه با التهابات

داروهای بدون نسخه یا OTC

معمولاً برای آکنه خفیف، شما می‌توانید پیش از اینکه ابتدا به پزشکتان مراجعه کنید، داروهایی که بدون نسخه فروخته‌می‌شوند (OTC) را امتحان کنید. درمان آکنه با داروهای بدون نسخه می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• داروهای تمیزکنندۀ سطح پوست
• کِرِم‌ها و ژل‌های موضعی

مواد مؤثر تشکیل دهندۀ این داروها عموماً عبارتند از:

اسید سالیسیلیک- دارای اثر ضدالتهابی و کمک به لایه‌برداری

بنزوئیل پراکسید- موجب خشک شدن پوست و لایه‌برداری جزئی شده و باکتری‌ها را ازبین می‌برد.

داروهایی که با نسخه ارائه می‌شوند

داروهای قوی که با نسخه جهت درمان آکنه ارائه می‌شوند شامل موارد زیر هستند:

• فرمولاسیون‌های موضعی (اِریترومایسین، کلیندامایسین)– به کنترل التهابات ناشی از آکنه که با قرمزی و تورم همراه هستند، کمک می‌کنند.
• داروهای خوراکی (یا سیستمیک) (تتراسایکلین، مینوسایکلین)- برای آکنه‌های متوسط تا شدید در نواحی قفسۀ سینه، پشت و شانه‌ها مناسب هستند. آنها با کاهش‌دادن حضور باکتری‌های عامل آکنۀ P اثر می‌نمایند.
• عوامل هورمونی (داروهای خوراکی ضد بارداری (OC ها)) - پس از آنکه سایر درمان‌ها برای آکنه‌های متوسط تا شدید (مانند آکنۀ کیستی) با شکست مواجه شوند، استفاده از آنها توصیه می‌شود.
• رِتینوئیدها (مشتقات ویتامین A) – این داروها تنها برای درمان موارد شدیدی از آکنه تجویز می‌شوند که به سایر گزینه‌های درمانی پاسخ مناسبی نداده باشند. این داروها به دو شکل موضعی و خوراکی در دسترس هستند.

روند‌های درمانی

لیزرها و سایر درمان‌هایی که با پرتو نور انجام می‌شوند- این تجهیزات، باکتری‌های عامل آکنۀ P را کاهش می‌دهند.

لیزر PDL (لیزر پالسی رنگی)، رنگ قرمز موجود در ضایعات کیستی پوست را مورد هدف‌ قرارمی‌دهد. رنگ قرمز، ناشی از التهاب است، که با رگ‌های خونی که غذا و اکسیژن را به کیست می‌رسانند، تقویت می‌شود. با انجام درمان توسط PDL، پشتیبانی موردنیاز برای ادامۀ حیات کیست قطع شده و کیست ازبین می‌رود. همانطور که هر بیمار آکنه به خوبی می‌داند، کیست‌ها تمایل دارند بارها و هربار در همان نقاط عودکنند. هنگامیکه زیرساختی که آنها را پشتیبانی می‌کند دیگر در دسترس نباشد، کیست نمی‌تواند مجدداً عود نماید.

به طور متوسط، حدود 4 دورۀ درمان در طی یک دورۀ 4 ماهه (یک ‌بار در هر ماه) مورد نیاز است. با این‌حال، بسته به شرایط بیمار، دورۀ درمان در محدودۀ 2 تا 8 دوره می‌باشد.

آیا درمان با لیزر PDL برای همه مناسب است؟

لیزر PDL برای بیمارانی که رنگ پوستشان تیره یا قهوه‌ای متوسط تا روشن است تأثیر خوبی دارد. پوست‌های خیلی تیره (آمریکایی‌های آفریقایی تبار) در معرض خطر دریافت و جذب بیش از حد انرژی لیزر توسط رنگدانه‌های پوست قراردارند، که پس از انجام درمان، موجب بروز لکه‌های روشن یا تیره بر روی پوست آنها می‌شود. با این‌حال، برخی از بیماران که دارای پوست تیره هستند، احساس می‌کنند که مخفی‌کردن تغییر رنگ ماندگار رنگدانه، نسبت به پوشاندن برآمدگی یک کیست قرمزرنگ، آسانتر است و در هر صورت، انتخاب آنها، پیگیری درمان با PDL است.

• لایه‌برداری شیمیایی- برای درمان 2 نوع از آکنه‌ها یعنی جوش‌های سرسیاه و پاپیول‌ها از روش لایه‌برداری شیمیایی استفاده می‌کند.
• ازبین بردن آکنه- برای بیرون آوردن یک کیست آکنۀ بزرگ ممکن است یک روش درمانی بنام "تخلیه و استخراج" را انجام‌دهد. این روش به درمان یک کیست زمانی‌که به دارو پاسخ نمی‌دهد کمک ‌می‌کند. همچنین این روش به کاهش درد و کاهش احتمال بجاماندن اثر زخم حاصل از کیست، کمک می‌نماید.

کدام بیماران مبتلا به آکنه به دنبال درمان هستند؟

تنها 17-22% بیماران مبتلا به آکنه به دنبال درمان دارویی هستند. بسیاری از بیماران به درمان‌های سنتی و تجربی روی می‌آورند. درواقع شدت آکنه مهم‌ترین معیار است که در درخواست فرد برای درمان مؤثر است.

گزارش شده که 38% نوجوانان 13-16 سال مراجعه کننده به پزشکان عمومی مراجعه کرده‌اند یک بیماری روانپزشکی داشته‌اند گرچه فقط 2% آن‌ها با شکایت علائم روانپزشکی مراجعه کرده‌اند و در سایر افراد آکنه شایع‌ترین علامت جایگزین علائم روانپزشکی بوده است.

در مطالعه‌ای گزارش شده که 82% مبتلایان به آکنه معتقد بوده‌اند که تنها راه‌حل درمان آکنه شستشوی مکرر صورت با آب و صابون است. 50% نوشیدن بیشتر آب 21% تغییر رژیم غذایی و35% پوشش دادن صورت با کرم و 9% استفاده از درمان‌های گیاهی را مؤثر می‌دانسته‌اند.

تنها 3% مراجعه به متخصص و استفاده از داروهای تجویزشده را گزارش کرده‌اند. در درمان بیماران مبتلابه آکنه ارتباط خوب پزشک و بیمار در پذیرش درمان توسط بیمار بسیار مؤثر است و باید پزشک حتماً به تصورات ذهنی بیمار از شدت آکنه خود در جهت افزایش کیفیت درمان توجه کند.

آسیبی که توسط آکنه ایجاد می‌شود اغلب کمتر از واقعیت تخمین زده می‌شود و ممکن است در ارتباط بین پزشک و بیمار اختلال ایجاد کند. بر اساس مطالعات اپیدمیولوژیک تنها یک پنجم بیماران مبتلا به آکنه درمان مناسب را دریافت می‌کنند. به نظر می‌رسد مشکلات سایکولوژیک بیمار اغلب در پشت آکنه آنها پنهان شده و این مشکلات سایکولوژیک است که بیمار را به مشاوره با پزشک وادار می‌کند.

جنبه‌های سایکوسوماتیک به‌خصوص درصورتی‌که شک به اختلالات اضطرابی و افسردگی وجود دارد و به‌خصوص در صورت وجود علائم مشکوک به خودکشی، بیماری‌های احساس بدشکلی، یا مکانیسم انطباقی مختل، انزوای اجتماعی جنبه‌های سایکوسوماتیک باید در نظر قرار گیرد.

ارتباط بین پزشک و بیمار اغلب خیلی کوتاه مدت است به دلیل اینکه آکنه یک بیماری با تشخیص سریع و راحت است و درمان کاملاً مشخصی از نظر درماتولوژیست‌ها دارد اما باید پزشکان پوست متذکر شویم که درمان آکنه صرفاً درمان جای جوش‌های سطحی پوست نیست.